Εξάρχεια-Ο τόπος μου-Μελέτη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φωτογραφίες

Τα Εξάρχεια στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Η σύγχρονη (2007) πλατεία Εξαρχείων.

Τα Εξάρχεια είναι περιοχή της Αθήνας που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Πήραν το όνομά τους από τον έμπορο Έξαρχο, που άνοιξε στη περιοχή ένα μεγάλο -για τα δεδομένα της εποχής- κατάστημα γενικού εμπορίου. Τα Εξάρχεια μαζί με τη Νεάπολη Εξαρχείων (την περιοχή προς το λόφο του Στρέφη) συνορεύουν στα ανατολικά με το Κολωνάκι, ενώ στις υπόλοιπες κατευθύνσεις ορίζονται χοντρικά από τις οδούς Σόλωνος, Πατησίων και Αλεξάνδρας.
Η ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας. Η στέγαση εκεί των τμημάτων του πανεπιστημίου της Αθήνας, προσέλκυσε από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και τις μέρες μας, διανοούμενους και φοιτητές, ενώ αποτέλεσε -και αποτελεί- περιοχή που στεγάζουν τα γραφεία τους οργανώσεις της κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, καθώς και χώρος ζυμώσεων και δράσης για αναρχικές ομάδες.
Η παρουσία διανοούμενων αλλά κι η έντονη πολιτικοποίηση που κυριαρχεί στα Εξάρχεια ώθησε στη παρουσία πολλών βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών στη περιοχή, ενώ φιλοξενούν και πολλές τυπογραφικές επιχειρήσεις. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 η περιοχή έγινε επίσης κέντρο της αγοράς ειδών πληροφορικής, καθώς πάρα πολλά καταστήματα του είδους εμφανίστηκαν στην οδό Στουρνάρα και τις καθέτους της.
Στην περιοχή των Εξαρχείων κατοίκησαν και δραστηριοποιήθηκαν σημαντικοί άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων. Χαρακτηριστικά μπορούμε να αναφέρουμε τον ποιητή Κωστή Παλαμά (που έμενε στην οδό Ασκληπιού), τον Τίμο Μωραϊτίνη, τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, τον σατιρικό δημοσιογράφο και ποιητή Γιώργο Σουρή, τον ζωγράφο Νικ. Γύζη, τον γλύπτη Δημ. Φιλλιπότη, τον Κάρολο Κουν και αρκετούς άλλους. Στην περιοχή ήταν και η κατοικία του Χαριλάου Τρικούπη.
Στα Εξάρχεια έχουν αφετηρία μεγάλου πλήθος γραμμών λεωφορείων και τρόλεϊ του συστήματος συγκοινωνίας της Αθήνας. Σχετικά κοντά βρίσκονται οι σταθμοί "Πανεπιστήμιο", "Ομόνοια" και "Βικτώρια" του μετρό της Αθήνας, ενώ προβλέπεται σταθμός στην υπό μελέτη γραμμή "Γαλάτσι-Μαρούσι".
Σημείο αναφοράς για την περιοχή αποτέλεσε για δεκαετίες η "Μπλε πολυκατοικία" στη γωνία πλατείας Εξαρχείων και οδού Αραχώβης, η οποία υπήρξε αρχιτεκτονικό σύμβολο για την εποχή της και στην οποία πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια ο Φρέντυ Γερμανός, ο Αλέκος Σακελλάριος καθώς επίσης και η Σοφία Βέμπο και ο Λεωνίδας Κύρκος. Άλλα γνωστά κτίρια των Εξαρχείων, εκτός από αυτά του ΕΜΠ, είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Παλαιό Χημείο στη Σόλωνος. Στην οδό Μπουμπουλίνας επί κατοχής λειτουργούσαν κρατητήρια των Γερμανών και αργότερα, επί χούντας, της ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Τοπική ομάδα είναι ο Αστέρας Εξαρχείων.