Οι μέλισσες προειδοποιούν τον άνθρωπο

Οι βιολόγοι συνηθίζουν να λένε ότι μία στις τρεις μπουκιές που βάζουμε στο στόμα μας οφείλεται στην επικονίαση των φυτών από τις μέλισσες. Γνωστή είναι και η φράση του Αϊνστάιν ότι «εάν η μέλισσα εξαφανιστεί από την επιφάνεια της γης, στον άνθρωπο θα απομένουν μόλις τέσσερα χρόνια ζωής». Επόμενο είναι, λοιπόν, η ανησυχία να έχει κατακλύσει μελισσοκόμους και Αρχές για τη μικρή, πλην σαφή, απώλεια μελισσών που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες και στη χώρα μας.
Το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι τόσο έντονο όσο στο εξωτερικό. Στις ΗΠΑ το φαινόμενο της μαζικής «εξαφάνισης» των μελισσών έχει λάβει δραματικές διαστάσεις, με ορισμένες πολιτείες να καταγράφουν απώλειες της τάξης του 90%. Οι ειδικοί κάνουν λόγο για το «Σύνδρομο Κατάρρευσης Μελισσιών», ωστόσο δεν έχουν καταλήξει στο ποια είναι τα αίτια του μυστηριώδους αυτού αποδεκατισμού των μελισσών που ξεκίνησε πριν από λίγα χρόνια στην άλλη όχθη του Ατλαντικού (και σύντομα επεκτάθηκε σε Γερμανία, Ισπανία και αλλού). Το βέβαιο είναι ότι εκατοντάδες, χιλιάδες, μελισσοκόμοι σε όλον τον κόσμο έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με το παράδοξο φαινόμενο της μαζικής απώλειας των μελισσιών τους (οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι μέσα σε λίγες ημέρες, από 20.000 μέλισσες οι κυψέλες απομένουν μόνο με 500), χωρίς να εντοπίζονται «πτώματα».
Μολονότι η επιστημονική κοινότητα βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού για τον εντοπισμό του «ενόχου», όλα δείχνουν ότι πρόκειται για ταυτόχρονη δράση πολλών παραγόντων, μεταξύ των οποίων η κλιματική αλλαγή, η χρήση φυτοφαρμάκων, η επικράτηση των γενετικώς τροποποιημένων καλλιεργειών, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα από τις τηλεπικοινωνίες, αλλά και η εμφάνιση ενός «εξωτικού» πρωτοζώου, εχθρού των μελισσών. Μολονότι στην Ελλάδα το συγκεκριμένο πρωτόζωο, ονόματι Nosema ceranae, έχει κάνει την εμφάνισή του από το 2006, οι ειδικοί θεωρούν ότι δεν έχουμε λόγους να φοβόμαστε ότι το Σύνδρομο Κατάρρευσης Μελισσιών έχει φθάσει στα εδάφη μας. «Υπάρχει σαφής απώλεια μελισσών εξαιτίας αυτού του μικροβίου, αλλά δεν εμφανίζουμε τα συμπτώματα του εξωτερικού», τονίζει στην «Κ» ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Πασχάλης Χαριζάνης.
Μείωση της παραγωγής
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τον τελευταίο χρόνο η παραγωγή μελιού στη χώρα μας έχει μειωθεί από 13.000 τόνους στους 8.000 τόνους. «Η μείωση είναι σοβαρή, όμως εκτιμώ ότι δεν οφείλεται στο Σύνδρομο Κατάρρευσης Μελισσιών», λέει ο κ. Χαριζάνης. «Το πιθανότερο είναι ότι, εκτός από τη δράση του πρωτοζώου, το οποίο αναμφίβολα κάνει ζημιά, μεγάλες είναι οι απώλειες και εξαιτίας της απαγόρευσης χρήσης εντομοκτόνων από τους μελισσοκόμους». Πράγματι, από τα τέλη του 2005, σύμφωνα με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, απαγορεύεται και στη χώρα μας η χρήση φαρμάκων για την παραγωγή μελιού. Και αν και τα προηγούμενα χρόνια, κάποια σκευάσματα κυκλοφορούσαν «ημιπαράνομα» στην αγορά, σήμερα αυτό δεν συμβαίνει, με αποτέλεσμα οι ασθένειες να «χτυπούν» πιο εύκολα τα μελίσσια. «Σε κάθε περίπτωση και στη χώρα μας θεωρώ ότι είναι πολλοί οι παράγοντες που οδηγούν στην απώλεια των μελισσών, όπως για παράδειγμα η κακή διατροφή τους και τα εντομοκτόνα».
Το «ευτύχημα» είναι ότι στην Ελλάδα η φυτική παραγωγή δεν εξαρτάται σε τόσο μεγάλο βαθμό από την επικονίαση των μελισσών. «Εμείς είμαστε η πιο πυκνοκατοικημένη από μέλισσες χώρα, με περισσότερα από εννιά μελίσσια ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο», λέει ο κ. Χαριζάνης. «Δεν κινδυνεύει δηλαδή η αγροτική μας οικονομία».

kathimerini

Επικονίαση


Πρόκειται για λειτουργία των ανώτερων φυτών κατά την οποία η ώριμη γύρη από τους στήμονες μεταφέρεται στο στίγμα του ύπερου για να γίνει έτσι η γονιμοποίηση του ωάριου και να σχηματιστούν τα σπέρματα (αναπαραγωγή του φυτού). Οι μέλισσες βοηθούν στη γονιμοποίηση ποσοστού 60 με 70 % των φυτικών ειδών. Άρα το ουσιαστικότερο «προϊόν» της μέλισσας είναι η επικονίαση αφού αυτή η προσφορά της στη φύση ξεπερνάει την αξία όλων των προϊόντων της κυψέλης.Στην πράξη η επικονίαση των ανθέων από τη μέλισσα επιφέρει τεράστια οφέλη στους παραγωγούς. Έρευνες αλλά και προσωπικές παρατηρήσεις παραγωγών οπορωφόρων δέντρων και άλλων καλλιεργειών (π.χ. κηπευτικών) δείχνουν πως η απόδοση μετά από βόσκηση μελισσιών στις καλλιέργειες αυτές αυξάνει. Επιπλέον, η καρπόδεση ενισχύεται και οι καρποί γίνονται μεγαλύτεροι με αποτέλεσμα, εκτός από αύξηση της ποσότητας να απολαμβάνουν και βελτίωση της ποιότητας. Σε πολλές χώρες, ήδη από χρόνια, οι παραγωγοί νοικιάζουν μελίσσια προκειμένου να τοποθετηθούν την κατάλληλη περίοδο σε καλλιέργειες με αυξημένες επικονιαστικές ανάγκες. Εκεί η προσφορά της μέλισσας στην επικονίαση έχει αναγνωριστεί.Παρά τη μοναδική και αναντικατάστατη συμμετοχή της μέλισσας στην οικονομική, οικολογική, ακόμη και αισθητική διαμόρφωση της υπόστασης του πλανήτη στο σύνολό του, αλλά και του ανθρώπου ειδικότερα, και ακόμη παρά την ύπαρξη αυστηρής νομοθεσίας για το θέμα, θα πρέπει να επισημανθεί το ακανθώδες πρόβλημα που προκύπτει από τη χρήση ψεκασμών με μελισσοτοξικές φυτοπροστατευτικές ουσίες σε ορισμένες καλλιέργειες. Και ενώ η μέλισσα αποτελεί αποδεδειγμένα τον ισορροπιστή της φύσης υπόκειται συχνά τις δυσμενείς συνέπειες των ψεκασμών.

Η ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΗ ΣΕ ΚΙΝΟΥΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ

Η ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΗ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ

Mέρη λουλουδιών

Λειτουργία μερών

Πέταλο

Τα πέταλα χρησιμοποιούνται για να προσελκύσουν τα έντομα στο λουλούδι.

Στίγμα

Καλύπτεται από μια κολλώδη ουσία,που συγκρατεί τους κόκκους της γύρης.

Στύλος

Ο στύλος αυξάνει το στίγμα μακρυά από την ωοθήκη για να μειώσει την πιθανότητα της μόλυνσης γύρης. Ποικίλλει στο μήκος.

Ωοθήκη

Αυτή προστατεύει το ωάριο.

Ωάριο

Το ωάριο είναι όπως το αυγό στα ζώα και μόλις πραγματοποιηθεί η γονιμοποίηση θα γίνει ο σπόρος.

Μίσχος λουλουδιών

Δίνει την υποστήριξη στο λουλούδι και ανυψώνει το λουλούδι για τα έντομα.

Νέκταρ

Αυτό είναι μια ζαχαρούχος ουσία αποκαλούμενη νέκταρ και ρόλος της είναι να προσελκύσει τα έντομα.

Σέπαλα

Προστατεύουν το λουλούδι, ενώ το λουλούδι αναπτύσσεται..

Νήμα

Αυτό είναι ο μίσχος του ανθήρα.

Ανθήρας

Οι ανθήρες περιέχουν τους σάκους γύρης. Οι σάκοι απελευθερώνουν τη γύρη προς έξω από τους ανθήρες στα έντομα στην είσοδο των λουλουδιών. Η γύρη μόλις κατατεθεί στο έντομο μεταφέρεται στο στίγμα ενός άλλου λουλουδιού ή του ίδιου λουλουδιού. Το ωάριο είναι έπειτα ικανό να γονιμοποιηθεί.

Παρακαλώ, σημειώστε:
Το στίγμα, ο στύλος, η ωοθήκη, και το ωάριο είναι συχνά γνωστά, συλλογικά, ως ύπερος ή θηλυκά μέρη του λουλουδιού.

Το νήμα και οι ανθήρες είναι, συλλογικά, γνωστοί ως στήμονες ή αρσενικά μέρη των λουλουδιών.