Ο βραβευμένος με Οσκαρ για «Το ταξίδι του αυτοκράτορα» Γάλλος βιολόγος και κινηματογραφιστής επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη με «Το παιδί και την αλεπού»,

Φέτος, ο 41 ετών Ζακέ μάς προσκαλεί σε ένα ακόμα ταξίδι. Ανοίγει την «πόρτα» της άγριας Φύσης και επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει τους χαμένους δεσμούς ανάμεσα στον άνθρωπο και τα ζώα, με την ιστορία μιας ουτοπικής φιλίας: την ταινία «Το παιδί και η αλεπού», την οποία το έγκυρο κινηματογραφικό περιοδικό Premiere χαρακτήρισε «ένα πραγματικό οπτικό και συναισθηματικό σοκ». Οχι άδικα…
Η δράση εκτυλίσσεται σε ένα πανέμορφο πυκνό δάσος: τα γυρίσματα έγιναν στους πρόποδες της οροσειράς Ζουρά, στα γαλλοελβετικά σύνορα, εκεί όπου μεγάλωσε ο ίδιος ο σκηνοθέτης, και στο Εθνικό Πάρκο Αμπρούτσι της Ιταλίας. Ενα κορίτσι (το ρόλο υποδύεται η Μπερτίλ Νοέλ-Μπρινό), που ζει με τους γονείς της σε μια απομονωμένη αγροικία, συναντά σε έναν από τους περιπάτους της στο δάσος μια αλεπού. Της γίνεται έμμονη ιδέα να την ξαναβρεί και να την εξημερώσει. Η αφήγηση όσων ακολούθησαν γίνεται από την ίδια την πρωταγωνίστρια της ιστορίας, όταν, χρόνια μετά, εκμυστηρεύεται στο γιο της αυτή τη συνάντηση που έμελλε να της αλλάξει τη ζωή. «Ημουν δέκα ετών», λέει. «Διάβαζα, έγραφα, μετρούσα αλλά δεν μπορούσα να βρω μια αλεπού. Ενιωσα μικρή μέσα στη Φύση…»
Είναι τόσο όμορφο εικαστικά το φιλμ που σου κόβει την ανάσα. Τι κι αν δεν ακούγονται παρά ελάχιστες ανθρώπινες φωνές - μονάχα το κορίτσι που κάθε τόσο φωνάζει την τετράποδη φίλη της: «αλεπού» ή «Τιτού» («Διάλεξα ένα γλυκό όνομα που ταίριαζε σε μια γκρινιάρα αλεπού»)... Τα πλάνα είναι αρκετά για να καθηλώσουν το βλέμμα σου στη μεγάλη οθόνη: τα φυτά, τα ζώα -μια κινηματογραφική, λες, κιβωτός του Νώε-, οι τόσο εκφραστικές ματιές της μικρής και της αλεπούς. Η ταινία τελειώνει με έναν αναπόφευκτο αποχαιρετισμό. Και μια παραδοχή. «Εκανα λάθος», λέει το κορίτσι που προσπάθησε χωρίς επιτυχία να κάνει την αλεπού ένα «εξάρτημα» της πολιτισμένης ζωής της. «Μπέρδεψα την αγάπη με την κατοχή».
«Αυτό ακριβώς το «μάθημα» θέλησα να δώσω στους θεατές για τη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, με τη Φύση γενικότερα», μας εξήγησε ο Γάλλος σκηνοθέτης στη συνομιλία που είχαμε λίγες μέρες πριν. «Η ανάγκη για κατοχή φέρνει πάντα την καταστροφή. Ηθελα να δείξω την αξία και τη χαρά της συνύπαρξης αλλά και τον κόσμο όχι μέσα από τα ανθρώπινα μάτια αλλά μέσα από τα μάτια ενός άγριου ζώου, που κάθε μέρα δίνει τη σκληρή μάχη του για την επιβίωση…»

Γιατί, λοιπόν, μια αλεπού ως πρωταγωνίστρια; Ηταν μια επιλογή καθαρά προσωπική. Εχω ζήσει μια αντίστοιχη εμπειρία όταν ήμουν δέκα ετών. Κι από την άλλη, αγαπώ πολύ αυτό το ζώο. Μου φάνηκε τεράστια πρόκληση να το κινηματογραφήσω, γιατί είναι εξαιρετικό παράδειγμα της παράδοξης σχέσης που ο άνθρωπος έχει με πολλά άγρια ζώα. Η αλεπού έχει μάθει ότι ο άνθρωπος την κυνηγά - τον αντιμετωπίζει, λοιπόν, ως σαρκοβόρο ζώο και το βάζει στα πόδια μόλις αντιληφθεί την παρουσία του. Κι από την άλλη, δεν διστάζει να πλησιάζει τις κατοικημένες περιοχές, σαν να επιδιώκει την επαφή μαζί του. Αυτός ο «διχασμός» της είναι για μένα συναρπαστικός.
Η αλεπού είχε ανέκαθεν ισχυρή παρουσία στη λογοτεχνία -από τον Αίσωπο μέχρι τον Λαφοντέν- αλλά το σινεμά μάλλον την έχει σνομπάρει…Εχετε δίκιο. Σε όλες τις ηπείρους βρίσκουμε θρύλους και παραμύθια στα οποία πρωταγωνιστεί, έστω κι αν εμφανίζεται ως πονηρή και αναξιόπιστη. Ο κινηματογράφος δεν την έχει δει ως σοβαρή πηγή έμπνευσης - με εξαίρεση τον Γουόλτ Ντίσνεϊ που παρουσίασε ως αλεπού τον Ρομπέν των Δασών. Εγώ, αντιθέτως, βρήκα πως οι κινήσεις της, η εκφραστικότητά της, η «πλαστικότητά» της, είχαν μεγάλο δραματουργικό ενδιαφέρον.
Δείχνετε να παθιάζεστε πραγματικά με την άγρια Φύση. Ναι, από παιδί. Αισθάνομαι μια βαθιά αγάπη για τη Φύση, για τα ζώα - μάλλον μου την εμφύσησαν οι γονείς μου και, περισσότερο, οι παππούδες μου που ήταν αγρότες. Δεν είμαι παιδί της πόλης, άλλωστε…
Οι αλεπούδες που χρησιμοποιήσατε ήταν εξημερωμένες; Στην ταινία συμμετέχουν περίπου δέκα αλεπούδες. Είχαμε δύο συνεργεία. Το ένα έμεινε για έναν ολόκληρο χειμώνα στην Ιταλία, στο Εθνικό Πάρκο Αμπρούτσι, και κινηματογραφούσε νυχθημερόν άγριες αλεπούδες. Το άλλο, δούλεψε με την Μπερτίλ και ζώα που είχαν μεγαλώσει με ανθρώπους και ήταν περισσότερο εξοικειωμένα στην παρουσία μας. Δεν ήθελα με κανένα τρόπο να θέσω σε κίνδυνο τη μικρή ηθοποιό μου, αλλά απεχθανόμουν και τις συνθήκες «τσίρκου» που υπάρχουν σε πολλές κινηματογραφικές παραγωγές. Προσπάθησα να βρω μια μέση οδό.
Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε στην ταινία; Οι χειμερινές σκηνές στο δάσος, με το χιόνι να πέφτει πυκνό, το κρύο να μας κάνει να παραλύουμε και όλα να πρέπει να διεκπεραιωθούν σε χρόνο-ρεκόρ. Και, φυσικά, οι «ανατροπές» που προκαλούσαν οι… πρωταγωνίστριες, οι αλεπούδες! Δεν είχαν πάντα όρεξη για γύρισμα κι εμείς έπρεπε, απλώς, να τις περιμένουμε να αλλάξουν διάθεση!
Πώς εξηγείτε το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον του κοινού για τα ντοκιμαντέρ; Μάλλον στηρίζεται στην έντονη ανάγκη που πολλοί άνθρωποι αισθάνονται πλέον να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με το περιβάλλον, να βρουν τη δική τους θέση μέσα στον κόσμο. Μερικές γενιές πίσω, οι παππούδες μας, για παράδειγμα, είχαν ένα στενό «δέσιμο» με τη Φύση. Ηξεραν να διαβάζουν τα «σημάδια» της. Εμείς φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε εξωτικό θέαμα μια αλεπού, έναν λύκο ή έναν αετό.
Είναι μια παιδική ταινία αυτή, τελικά; Στο μέτρο που διηγείται μια ιστορία, ναι. Ομολογώ ότι επηρεάστηκα πολύ από την ατμόσφαιρα των παραμυθιών των αδελφών Γκριμ και του Σαρλ Περό - ακόμα και από τον Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί. Ομως, το μήνυμά της είναι πέρα από ηλικίες. Γεγονός παραμένει πάντως πως, μικρός ή μεγάλος, πρέπει να αγαπάς της Φύση για να αγαπήσεις και την ταινία αυτή. Οσοι την δουν με διαφορετική προσέγγιση, θα έχουν ξοδέψει αδίκως τα χρήματά τους…
Με τον «Νέμο» όλα τα παιδιά ήθελαν ένα ενυδρείο στο δωμάτιό τους. Με τον «Ρατατούη» αυξήθηκαν κατακόρυφα οι πωλήσεις κατοικιδίων ποντικιών. Τι περιμένετε από τη δική σας ταινία; Τρέμω στη σκέψη ότι μπορεί κάποιο παιδί να ονειρευτεί μια αλεπού σε ένα κλουβί στον κήπο ή στο υπόγειο του σπιτιού του. Από την ταινία, πάντως, γίνεται σαφές πως το ζώο αυτό είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από κατοικίδιο, οπότε ελπίζω ότι δεν θα προκύψουν τέτοιες «παρενέργειες».
Εσείς έχετε κατοικίδια ζώα στο σπίτι σας; Οχι, δυστυχώς. Οι μετακινήσεις της οικογένειας, λόγω της δουλειάς μου, είναι συχνές και δεν θα μπορούσαμε να φροντίσουμε έναν σκύλο ή μια γάτα όπως θα έπρεπε - και θα θέλαμε. Ομως, με δύο κόρες 5 και 8 ετών, που σχεδόν απαιτούν πια ένα «πετ», δεν ξέρω για πόσο καιρό ακόμα θα αντιστέκομαι…
Info: «Το παιδί και η αλεπού» θα βγει στις ελληνικές αίθουσες στις 17 Απριλίου, από τη Rosebud, με χορηγούς επικοινωνίας τον ΣΚΑΪ 100,3 και τον Μελωδία 99,2 και την υποστήριξη της WWF ΕΛΛΑΣ.

Καθημερινή