Α' Αθηναϊκή Συμμαχία

Η στάση του Παυσανία, που άγγιζε την αδιαφορία στα ευρύτερα συμφέροντα του Ελληνισμού και η συμπεριφορά των Σπαρτιατών απέναντι στις Ιωνικές πόλεις, δυσαρέστησαν γενικότερα τους Έλληνες και ζήτησαν από την Αθήνα να αναλάβει την αρχηγία του επιθετικού πολέμου. Έτσι, το 478, δημιουργήθηκε η Α' Αθηναϊκή Συμμαχία ή της Δήλου, στην οποία συμμετείχαν αρκετές εκατοντάδες πόλεις.
Η συμμαχία αυτή που θεωρείται ως η πρώτη ελληνική συμπολιτεία, ήταν απόρροια των ιστορικών περιστάσεων και κατέληξε στο σοβαρότερο σχηματισμό ομοσπονδίας. Η προσφορά της ήταν θετική γιατί:
Απελευθερώθηκαν οι Ιωνικές πόλεις από τους Πέρσες.
Το ναυτικό μεγαλείο της Αθήνας κυριαρχεί σε όλη τη Μεσόγειο.
Ένα μεγάλο μέρος του ελληνισμού ομονόησε και η συνεργασία αποδείχθηκε χαλύβδινη και θετική.
Ο κίνδυνος των Περσών απομακρύνθηκε οριστικά.
Το συμμαχικό ταμείο στάθηκε το οικονομικό υπόβαθρο του "χρυσού αιώνα".

Το συμμαχικό ταμείο τοποθετήθηκε στη Δήλο, στο ιερό του Απόλλωνα (αργότερα μεταφέρθηκε στην Αθήνα) και η φύλαξή του ανατέθηκε σε ειδικούς πολίτες, τους ελληνοταμίες.
Η διαχείριση του δημόσιου χρήματος δόθηκε στον Αριστείδη και χάρη στην ανιδιοτέλειά του δε διατυπώθηκε ποτέ η παραμικρή υποψία σε βάρος του.

Όροι της Συμμαχίας ήταν:
Κάθε πόλη που παραμένει ουσιαστικά αυτόνομη έχει την υποχρέωση να συνεισφέρει ένα καθορισμένο χρηματικό ποσό για την ανάπτυξη της συμμαχίας. Η αρχική εισφορά από όλους τους συμμάχους κατά το Θουκυδίδη ήταν 460 τάλαντα
Η εποπτεία και η γενική καθοδήγηση δίνεται στους Αθηναίους που είναι και αρμόδιοι για την εκτέλεση των αποφάσεων.Βέβαια η φθορά της Συμμαχίας δεν αργοπόρησε, γιατί οι Αθηναίοι είχαν απαίτηση όλο και για μεγαλύτερους φόρους, τη στιγμή που ο κίνδυνος των Περσών είχε εκλείψει.
Εξελίχτηκε τότε από ελληνική συμπολιτεία σε Ηγεμονία των Αθηναίων, για να καταλήξει, χάρη στο ναυτικό της μεγαλείο, σε θαλασσοκρατορία.