ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Οι συνέπειες των διαταραχών του οικοσυστήματος για κάποιον οργανισμό δεν είναι πάντοτε εύκολο να προβλεφθούν. Για παράδειγμα, θα περίμενε κανείς ότι ο πληθυσμός ενός μικρού ψαριού θα αυξανόταν αν εξαφανιζόταν το πολύ μεγάλο ψάρι που το κυνηγά. Εχει ωστόσο παρατηρηθεί ότι η απώλεια του μεγάλου θηρευτή σημαίνει τη μεγάλη αύξηση των πληθυσμών κάποιων μέσων αλλά πολύ επιθετικών θηρευτών με αποτέλεσμα την εξολόθρευση των μικρών ψαριών. Μπορεί λοιπόν να μην μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως την πολύπλοκη δυναμική των θαλασσίων οικοσυστημάτων, μπορούμε όμως να είμαστε σίγουροι για τους κινδύνους που τα απειλούν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της WWF για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές θάλασσες και οι θαλάσσιοι οργανισμοί, μια από τις σοβαρότερες απειλές για τις ελληνικές θάλασσες αλλά και τις ακτές είναι η ρύπανση από βιομηχανικά απόβλητα και διαρροές πετρελαίου.

Καθώς η Μεσόγειος είναι μια κλειστή θάλασσα (με στενούς διαύλους επικοινωνίας με τον Ατλαντικό Ωκεανό, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ερυθρά Θάλασσα), είναι ιδιαιτέρως «ευάλωτη» στη μόλυνση. Από τη WWF έχουν επισημανθεί 115 περιοχές της Μεσογείου όπου παρατηρούνται υψηλά επίπεδα ρύπανσης. Στην Ελλάδα τέτοιες περιοχές βρίσκονται στον Θερμαϊκό Κόλπο, στον Πατραϊκό Κόλπο και στον Σαρωνικό Κόλπο - ιδιαιτέρως στην Ελευσίνα.
H ανεξέλεγκτη οικιστική και βιομηχανική ανάπτυξη κατά μήκος των ακτών χωρίς την παρουσία οργανωμένων μονάδων επεξεργασίας των λυμάτων, οι αμμοληψίες, οι εκχερσώσεις και η αυθαίρετη εκμετάλλευση των παραλιών για τουριστικούς σκοπούς έχουν καταστροφικές συνέπειες για τις ελληνικές θάλασσες.
Μεγάλος επίσης είναι ο κίνδυνος από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων στις χερσαίες καλλιέργειες, αφού μέσω των υπόγειων υδροφορέων μεταφέρεται στη θάλασσα νερό με υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικές ουσίες. Αυτό με τη σειρά του έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική ανάπτυξη φυτικών οργανισμών στη θάλασσα. Το φαινόμενο ονομάζεται ευτροφισμός και οδηγεί στην εξάντληση του οξυγόνου, το οποίο υπάρχει στο νερό από τα φυτά, και στη διαταραχή της οικολογικής ισορροπίας.
Ενα δεύτερο «ελληνικό» πρόβλημα, σύμφωνα με τα στοιχεία της WWF, είναι η υπεραλίευση. Δυστυχώς στη χώρα μας παρατηρείται χρήση αλιευτικών μέσων που αντιβαίνουν στην ελληνική νομοθεσία (δυναμίτες, συρόμενα δίχτυα), αλλά και παράνομη αλιεία σε περιόδους απαγόρευσης. Ολα αυτά έχουν επιφέρει εξάντληση ή σημαντική μείωση των ιχθυαποθεμάτων. Μεταξύ των ειδών τα οποία απειλούνται άμεσα από την υπεραλίευση και τα μη επιλεκτικά εργαλεία στη χώρα μας είναι ο τόνος, ο ξιφίας, το φαγκρί, το λυθρίνι, η συναγρίδα, το μπαρμπούνι, η σφυρίδα και ο ροφός.
Επιπροσθέτως τα συρόμενα εργαλεία (μηχανότρατες), όταν χρησιμοποιούνται στην παράκτια ζώνη, καταστρέφουν ολοκληρωτικά ό,τι καλύπτει τον βυθό της θάλασσας και εξαφανίζουν κάθε μορφή ζωής που εξαρτάται από αυτόν. H χρήση παράνομων αλιευτικών εργαλείων ευθύνεται επίσης για τον θάνατο πολλών θαλάσσιων θηλαστικών, όπως τα δελφίνια, και οι φώκιες, και χελωνών.

Η λιμνοθάλασσα στην περιοχή Κανατάδικα Ιστιαίας με έκταση 1.000 στρ., από τα οποία τα 700 στρ. είναι υφάλμυρα και τα 300 στρ. βαλτώδη γη, σε συνδυασμό με τη μικρότερη, αυτή του Τσοκαϊτη δημιουργούν ένα μοναδικό συνδυασμό, με σημαντική πανίδα και χλωρίδα. Αποτελεί ένα σπάνιο φυσικό υδροβιότοπο με αρκετά είδη ψαριών και έντονο ορνιθολογικό ενδιαφέρον, μιας και αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό για μεταναστευτικά πτηνά. Η επιφάνεια του υδροβιότοπου καλύπτεται σε πολλά σημεία από ελώβια βλάστηση, όπως καλάμια, βούρλα, νούφαρα, ενώ η παρόχθια βλάστηση καλύπτεται από καλλιέργειες, θάμνους, φυλλοβόλα και πόες. Η περιοχή Κανατάδικα έχει συμπεριληφθεί στον Εθνικό Κατάλογο Προτεινόμενων Περιοχών για ένταξη στο Δίκτυο 'Natura 2000'. Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς και με την ανοχή πολλών, μετετράπη η περιοχή από τόπος φιλοξενίας και αναπαραγωγής υδρόβιων φυτών, πτηνών και ψαριών σε τουριστικό οικισμό με όλες τις παρενέργειες που συνεπάγονται, προκαλώντας σημαντική διαταραχή της ισορροπίας του οικοσυστήματος.

Τεράστιο το πλήγμα για το μεσογειακό οικοσύστημα, αλλά και για τις φυσικές διαδικασίες, που είναι σημαντικές για τον άνθρωπο, θεωρούν οι επιστήμονες τις πυρκαγιές που κατακαίνε την Ελλάδα.


Νεκρά ψάρια και θαλασσοπούλια ξεβρασμένα στη στεριά, μαύρες ακτές και διάσπαρτες μαύρες κηλίδες σε διάφορα σημεία της θάλασσας είναι η θλιβερή εικόνα της καλντέρας στη Σαντορίνη, εξαιτίας της πίσσας και του μαζούτ που διαρρέουν συνεχώς από το ναυάγιο του Sea Diamond.
Σύμφωνα με την οικολογική οργάνωση Greenpeace, από τη συνεχόμενη διαρροή πετρελαίου περισυλλέγεται μόνο το 15 έως 20%, με αποτέλεσμα το υπόλοιπο να ρυπαίνει ανεξέλεγκτα τόσο τη θάλασσα όσο και τις παραλίες του νησιού.
Όπως επεσήμανε στα Νέα η υδροβιολόγος Αναστασία Μήλλιου «το πιο ανησυχητικό είναι ότι δεν υπάρχει το παραμικρό σχέδιο για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα υπόλοιπα τοξικά υγρά που βρίσκονται στο κουφάρι του κρουαζιερόπλοιου: Τα χιλιάδες λίτρα υγρών μπαταρίας και ψυκτικών υγρών, τα λάδια φρένων, τα υλικά χιλιάδων φορητών ηλεκτρονικών υπολογιστών και οθονών τηλεοράσεων, τα αρώματα, τα χλώρια καθαρισμού, τα φαρμακευτικά υλικά. Το καθένα από αυτά αποτελεί τοξική βόμβα έτοιμη να εκραγεί και να τινάξει στον αέρα για δεκαετίες το περιβάλλον».