ΟΙ ΤΡΙΑΝΤΑ ΤΥΡΑΝΝΟΙ

Με την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς, το 405 π.Χ., έληξε ουσιαστικά ο Πελοποννησιακός πόλεμος που άρχισε το 431 π.Χ. Οι Σπαρτιάτες πολιόρκησαν την Αθήνα και την ανάγκασαν, τον Μάρτιο του 404, να παραδοθεί. Στη νικημένη πόλη τοποθέτησαν τους «τριάκοντα τυράννους», που εγκατέστησαν ολιγαρχία κι άρχισαν διωγμούς εναντίον των δημοκρατικών πολιτών. Όσοι μπορούσαν, έφευγαν και έβρισκαν καταφύγιο στην Κόρινθο και στη Βοιωτία.
Ένα από τα θύματα των τριάντα ήταν και ο στρατηγός Θρασύβουλος που, το 411 π.Χ., είχε ανατρέψει το ολιγαρχικό πολίτευμα στη Σάμο. Ο Θρασύβουλος κατάφερε να το σκάσει στη Θήβα όπου συγκέντρωσε περίπου εβδομήντα δημοκρατικούς. Τέλη Δεκεμβρίου με αρχές Ιανουαρίου του 403 π.Χ., πέρασε στην Αττική και κυρίευσε τη Φυλή. Οι τριάντα τύραννοι έστειλαν εναντίον του τους 3.000 προνομιούχους οπλίτες και ιππείς. Η επίθεση έγινε στις 10 Ιανουαρίου 403 π.Χ. αλλά οι ολιγαρχικοί νικήθηκαν αφήνοντας στο πεδίο της μάχης εκατό νεκρούς. Άρχισαν πολιορκία.
Όσο, όμως, δεν έπεφτε η Φυλή, τόσο πλήθαιναν οι υπερασπιστές της καθώς και άλλοι δημοκρατικοί έρχονταν να ενωθούν μαζί τους. Στα τέλη Ιανουαρίου, οι αρχικοί εβδομήντα του Θρασύβουλου είχαν γίνει επτακόσιοι. Με αιφνιδιαστική έξοδο, κατάφεραν να διαλύσουν τους πολιορκητές, σκοτώνοντας 120 από αυτούς. Ως τον Απρίλιο του 403 π.Χ., οι δημοκρατικοί είχαν φτάσει τους χίλιους. Τότε, ο Θρασύβουλος έφυγε από τη Φυλή και κατέλαβε τη Μουνιχία (το λιμάνι ανάμεσα στον Πειραιά και το Φάληρο), όπου, τον Μάιο, δόθηκε αποφασιστική μάχη. Οι ολιγαρχικοί νικήθηκαν, έχοντας 70 νεκρούς, ανάμεσα στους οποίους κι ο αρχηγός των τριάντα τυράννων, Κριτίας.
Οι Σπαρτιάτες έσπευσαν να βοηθήσουν το καθεστώς που οι ίδιοι εγκαθίδρυσαν αλλά ο στρατός του Θρασύβουλου μεγάλωνε ολοένα και περισσότερο κι αριθμούσε πολλές χιλιάδες μαχητές. Τον Σεπτέμβριο του 403 π.Χ., ο Θρασύβουλος μπήκε θριαμβευτής στην Αθήνα κι αποκατέστησε τη Δημοκρατία. Οι ολιγαρχικοί δεν άντεξαν πάνω από 18 μήνες.