ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

• 
  Στη Μακεδονία υπάρχουν πολλές ενδείξεις που μας βεβαιώνουν για την ανθρώπινη παρουσία στο χώρο της από τη παλαιολιθική εποχή (σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής) καθώς και κατά τη νεολιθική εποχή (Όλυνθος, Ορμύλια, Σέρβια κ.α.). Όμως το κενό ανάμεσα στην προϊστορία και στα πρώτα ιστορικά χρόνια δεν καλύπτεται αρκετά από όσα ως σήμερα έχει στη διάθεσή της η ιστορική επιστήμη (παραδόσεις, κείμενα, ευρήματα). Υποστηρίζεται ότι η Μακεδονία είναι η κατοικία των πρώτων ανθρώπων που έζησαν στον ελλαδικό χώρο, καθώς και των Πρωτοελλήνων. Οι Έλληνες, αφού αποσπάστηκαν από τους άλλους Ινδοευρωπαίους, στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ. εμφανίστηκαν στη Μακεδονία, στην οποία ως τότε κατοικούσαν οι Πελασγοί. Η αρχαιολογία, η ιστορία, η γλωσσολογία κ.ά. πηγές βεβαιώνουν ότι η ευρύτερη Δυτική ή Άνω Μακεδονία είναι η αρχαία κοινή κατοικία των Πρωτοελλήνων. Το 2000-1900 π.Χ., στη διάρκεια του μεγάλου μεταναστευτικού κύματος των ελληνικών φύλων, οι Ίωνες, οι Αιολείς, οι Αχαιοί κ.ά. κινήθηκαν προς τα νότια. Στη Μακεδονία παρέμειναν οι Μακεδνοί. Κατά τη μυθολογία, ο γενάρχης των Μακεδόνων ήταν γιος του Δία. Μητέρα του ήταν η Θυία, κόρη του Δευκαλίωνα, αδερφός του Έλληνα. Κύριος θεός των Μακεδόνων ήταν ο Ζευς Ύψιστος, μυθικός ήρωάς τους ο Ηρακλής, στους οποίους ήταν αφιερωμένες πολλές μακεδονικές πόλεις (Δίον, Ηράκλεια) και ιερά.

• 
  Κατά το 13ο π.Χ. αι. οι Μακεδόνες κατοικούσαν στην περιοχή της Πίνδου και ήταν ένα από τα ελληνικά φύλα. Σύμφωνα με αρχαία κείμενα, που περιλαμβάνουν αποσπάσματα από το έργο «Αιγιμιός», ένα πολύ παλιό έπος που έχει χαθεί, αναφέρεται ότι ο ήρωας του έπους, βασιλιάς των Δωριέων, ζήτησε τη βοήθεια του Ηρακλή για να αποκρούσει τις επιθέσεις των Λαπιθών. Οι Δωριείς σ’ αυτήν την περίπτωση ταυτίζονται με τους Μακεδνούς, δηλαδή τους Μακεδόνες, και τοποθετούνται στην περιοχή της Ιστιαιώτιδας. Από άλλες δωρικές παραδόσεις που διασώζονται από αρχαίους συγγραφείς, όπως τον Πίνδαρο και τον Ηρόδοτο, μαθαίνουμε ότι πρόγονοι των Δωριέων ήταν οι Μακεδνοί, που μετανάστευσαν από την Πίνδο, συγκεκριμένα από το όρος Λάκμος, στη Δωρίδα. Η αλήθεια είναι πως από τους Μακεδνούς προήλθαν οι Δωριείς, οι Μάγνητες και οι Μακεδόνες. Αργότερα πλάστηκε ο μύθος, που αναφέρει και ο Ηρόδοτος, ότι οι Μακεδόνες κατάγονταν από το Άργος της Πελοποννήσου και ήταν απόγονοι των Τημενιδών.
• 
  Ως ιδρυτής του κράτους των Μακεδόνων αναφέρεται ο Περδίκκας Α’. Αυτός στο πρώτο μισό του 7ου αι. π.Χ. αι. εγκατέστησε την πρωτεύουσά του στις Αιγές, τη σημερινή Βεργίνα. Από εκεί οι Μακεδόνες άρχισαν να απλώνονται στην Εορδαία, έπειτα προς τη Βοττιαία, την Πιερία και την Αλμωπία. Ο γιος του Περδίκκα Α’ Αργαίος (7ος αι. π.Χ.), καθώς και οι διάδοχοί του Φίλιππος Α’ (7ος-6ος αι. π.Χ.) και Αέροπος (6ος αι. π.Χ.), απέκρουσαν συχνές επιδρομές Ιλλυριών και άλλων βαρβάρων. Στη συνέχεια βασίλεψαν ο Αλκέτας (6ος αι. π.Χ.) και ο Αμύντας Α’ (6ος-5ος αι. π.Χ.). Τότε οι Μακεδόνες περνώντας τον Αξιό έφτασαν ως τα όρια της Χαλκιδικής. Οι κατακτήσεις του Αλέξανδρου Α’ στις πρώτες δεκαετίες του 5ου αι. π.Χ. διεύρυναν περισσότερο τη Μακεδονία. Ο Αλέξανδρος Α’ ήταν εκείνος που πληροφόρησε στις Πλαταιές τους Έλληνες του Νότου για τα σχέδια του Ξέρξη, παρόλο που αναγκάστηκε να τον ακολουθήσει στην εκστρατεία του κατά των Ελλήνων. Για το λόγο αυτόν οι τελευταίοι του έστησαν και ανδριάντα στους Δελφούς. Ο ίδιος έλαβε μέρος και στους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο Περδίκκας Β’ (5ος αι. π.Χ.) συμμάχησε με τους Αθηναίους κατά της Αμφίπολης. Γενικά, η βασιλεία του Περδίκκα Β’ ήταν γεμάτη ταραχές. Από τη μια οι δυσχέρειες που του δημιουργούσαν οι διάφοροι άρχοντες της Μακεδονίας, μεταξύ των οποίων και ο αδερφός του Φίλιππος, σχετικά με τον προσδιορισμό της εξουσίας και από την άλλη ο ανταγωνισμός μεταξύ Μακεδονίας και Αθηνών για τον έλεγχο της περιοχής του κάτω Στρυμόνα έφεραν στο κράτος μια γενική αναταραχή.
• 
  Ο νόθος γιος και διάδοχος του Περδίκκα Β’, Αρχέλαος Α’ (τέλη 5ου-αρχές 4ου αι. π.Χ.), δε συνάντησε τις δυσκολίες του πατέρα του, τουλάχιστον ως προς τις σχέσεις του με τους Αθηναίους έπειτα από την καταστροφή των τελευταίων στις Συρακούσες. Στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του ο Αρχέλαος Α’ αντιμετώπισε μια αποστασία της Πύδνας, εύκολα όμως κατάφερε να την καταπνίξει. Έπειτα από πρόσκληση των Αλευαδών αναμείχτηκε στα πράγματα της Θεσσαλίας καταφέρνοντας έτσι να αυξήσει την επιρροή του και σ’ αυτήν την περιοχή. Ο Αρχέλαος προχώρησε σε μια πλατιά μεταρρύθμιση: χώρισε τη χώρα σε περιφέρειες πόλεων. μετέφερε την πρωτεύουσα στην Πέλλα, που τότε επικοινωνούσε με τη θάλασσα, και τη διακόσμησε με μεγαλόπρεπα οικοδομήματα. Επίσης οργάνωσε στρατιωτικά το κράτος του περισσότερο από κάθε άλλον προκάτοχό του. Γενικά, ο Αρχέλαος έδωσε στο μακεδονικό βασίλειο μια εκπληκτική για την εποχή εκείνη λάμψη. Μετά τη δολοφονία του άρχισε μια περίοδος όλο ταραχές, που κράτησε ως τα χρόνια της βασιλείας του Φίλιππου Β’ (4ος αι. π.Χ.), που οδήγησε στο μεγαλείο της Μακεδονίας.