ΤΟ ΥΓΡΟ ΠΥΡ

Το υγρό πυρ (επίσης Αυτόματο Πυρ, Ελληνικό Πυρ, Θαλάσσιο Πυρ, Μηδικό Λάδι και Θείον Απυρον) επινοήθηκε ή τελειοποιήθηκε από τον Ελληνα που έμενε στη Συρία αρχιτέκτονα Καλλίνικο και η χρήση του αναφέρεται για πρώτη φορά τον 7ο μ.Χ. αιώνα εναντίον του Αραβικού στόλου που πολιορκούσε την Κωνσταντινούπολη. Υπήρξε ένα από τα φοβερότερα όπλα του μεσαίωνα και επανειλημμένα έσωσε το Βυζάντιο από εχθρικές επιθέσεις.

Η διαδικασία παρασκευής του υγρού ήταν στρατιωτικό μυστικό.  Δεν είναι σαφές αν το μείγμα άναβε από μία φλόγα  ή αν αναφλεγόταν αυτόματα όταν ερχόταν σε επαφή με το νερό.  Στην τελευταία αυτή περίπτωση είναι πιθανό ότι το συστατικό που ήταν υπεύθυνο ήταν το φωσφορούχο ασβέστιο, που σε επαφή με το νερό  αναφλέγεται αυτόματα. 

Τα υλικά  προφανώς θερμαίνονταν σε ένα καζάνι και στη συνέχεια αντλούνταν  από ένα σιφόνι που το τοποθετούσαν στην πλώρη του πλοίου. 

Η σύνθεση του υγρού πυρός ήταν ένα από τα μεγάλα μυστικά του βυζαντινού κράτους. Η ιστορία μας δείχνει πως αυτό το μυστικό τελικά κρατήθηκε καλά κρυμμένο έτσι που ακόμα και στις μέρες μας κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την ακριβή του σύνθεση. Παρόλα αυτά υπάρχουν διάφορες εικασίες με κυριότερη αυτήν που λέει πως το όπλο αυτό περιείχε θειάφι, πίσσα, αλάτι, πετρέλαιο και λάδι, αναμεμειγμένα με νάφθα.

Η παραγωγή του γινόταν σε επιλεγμένα κέντρα στην Κωνσταντινούπολη και κοντά σ' αυτήν. Ενδεικτικά αναφέρεται η Συληβρία. Επίσης αναφέρεται πως όταν οι Βούλγαροι τον 10ο αιώνα κατέλαβαν τη Σηλυβρία, επικράτησε πανικός γιατί πολλοί φοβήθηκαν πως μπορεί οι Βούλγαροι να κατόρθωναν να ανέλυαν τη σύνθεση του μυστικού αυτού όπλου των Βυζαντινών, πράγμα όμως που τελικά δε συνέβη. Η παραγωγή του ήταν αυτοκρατορικό μονοπώλιο και οι αξιωματούχοι που ευθύνονταν για την παραγωγή του αναφέρονταν απευθείας στον αυτοκράτορα, χωρίς κάποια επέμβαση άλλων αξιωματούχων, πράγμα που θεωρείται ότι εξασφάλισε τη διατήρηση του μυστικού.

Η φράση που έμεινε...

Πήραν τα μυαλά του αέρα λέμε στις μέρες μας. Εκείνη την εποχή αυτό σήμαινε κάτι άλλο. Το υγρό πυρ εξαπολυόταν με διαφόρους μηχανισμούς. Στην πλώρη των πλοίων των βυζαντινών υπήρχε ένα μπρούτζινο λιοντάρι μέσα από το ανοιχτό στόμα του οποίου πεταγόταν μακριά το φονικό υγρό. Για να γίνει αυτό δυνατό στο κεφάλι του λιονταριού κατέληγαν δύο σωλήνες, ο ένας με το υγρό και ο άλλος με αέρα. Για να πετάγεται λοιπόν μακριά το υγρό έπαιρναν τα μυαλά του λιονταριού αέρα.