ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ-Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία τα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ. εκτεινόταν από τη Βρετανία ως τη Σαχάρα. Ανάμεσα στα ευαίσθητα σύνορα που εκτείνονταν κατά μήκος του Ρήνου, του Δούναβη και του Ευφράτη, υπήρχε μέχρι και την περίοδο του Μάρκου Αυρηλίου, ένα ομοιογενές κράτος που είχε γνωρίσει μία μακρά περίοδο ειρήνης.

Η "pax romana" άρχισε να κλονίζεται.Toν 3ο αιώνα εμφανίστηκαν μεγάλα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα,που λίγο έλειψε να διαλύσουν την αυτοκρατορία.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ:

• Γειτονικοί λαοί, οι Πέρσες στην Ανατολή και οι Γότθοι στο Βορρά ,παραβίαζαν τα σύνορα της αυτοκρατορίας,λεηλατούσαν τις ακριτικές περιοχές και έκλειναν τους δρόμους του εμπορίου.
  
• Κάποιες ακριτικές περιοχές στην Ανατολή αποσχίστηκαν από την αυτοκρατορία και δημιούργησαν δικά τους κράτη.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ:

• Ο στρατός είχε αποκτήσει μεγάλη δύναμη. Οι στρατιωτικές δυνάμεις αντί να ασχολούνται με τη φύλαξη των συνόρων  στασίαζαν ή συγκρούονταν μεταξύ τους ή καταργούσαν τους αυτοκράτορες και στη θέση τους όριζαν  άλλους.
• Οι  σκληροί διωγμοί κατά των Χριστιανών προκαλούσαν τη δυσαρέσκεια των πιστών της νέας θρησκείας κατά του κράτους και είχαν φέρει σε αντίθεση Χριστιανούς και οπαδούς άλλων θρησκειών.

Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με το σύστημα της τετραρχίας.

Η μεγάλη μεταρρύθμιση συντελέστηκε από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό (284-305 μ.Χ.), όχι μόνο στην οικονομική αλλά και στη διοικητική και στρατιωτική πολιτική που ακολούθησε. Επρεπε να βρει έναν τρόπο ώστε να ελέγχονται όλα τα σημεία της αυτοκρατορίας και παράλληλα να μη δημιουργούνται προβλήματα από την αναγκαστική απουσία του αυτοκράτορα από τη Ρώμη, λόγω των αναγκών που προέκυπταν μακριά από την πρωτεύουσα. Ο Διοκλητιανός οραματίστηκε και πραγματοποίησε την ιδέα της διοίκησης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με «συν-αυτοκράτορες», ορίζοντας από έναν αύγουστο και έναν καίσαρα για τα δύο τμήματά της, το ανατολικό και το δυτικό. Ετσι το 293 μ.Χ. εγκαθιδρύθηκε η Πρώτη Τετραρχία με αυγούστους τον Διοκλητιανό και τον Μαξιμιανό και καίσαρες τον Γαλέριο και τον Κωνστάντιο Χλωρό.

 

Η ηρεμία δεν κράτησε πολύ,γιατί οι τέσσερις συνάρχοντες άρχισαν να συγρούονται μεταξύ τους.

Στη Δύση ο Κωνσταντίνος νίκησε το Μαξέντιο και στην Ανατολή ο Λικίνιος το Γαλέριο.Έτσι οι δυο τους έγιναν συναυτοκράτορες.

Ο Κωνσταντίνος  και ο Λικίνιος για να επαναφέρουν την ηρεμία υπέγραψαν το Διάταγμα των Μεδιολάνων (αλλιώς και διάταγμα του Μιλάνου, καθώς τα Μεδιόλανα είναι στην καθαρεύουσα το όνομα του σημερινού Μιλάνου της Ιταλίας) ονομάζεται το διάταγμα της θέσπισης της ανεξιθρησκίας στηρωμαϊκή αυτοκρατορία, με το οποίο ο Μέγας Κωνσταντίνος σταμάτησε τους διωγμούς των χριστιανών το 313 μ.Χ. Με το διάταγμα νομιμοποιήθηκε η χριστιανική Εκκλησία ως «επιτρεπομένη θρησκεία», οι οπαδοί της οποίας έπρεπε να προσεύχονται στον δικό τους θεό για την ευτυχία του κράτους. Με αυτή την κίνηση ο Κωνσταντίνος δεν έκανε το Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας, απλώς εγγυήθηκε την ανοχή του κράτους απέναντι στους χριστιανούς.

 Σε μια σημαντική μάχη, που  έγινε κοντά στην Αδριανούπολη τον Ιούνιο του 324, ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και τον Λικίνιο, που είχε μείνει μόνος στην εξουσία της Ανατολής ύστερα από την αυτοκτονία του Μαξιμίνου, νίκησε ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος πιάστηκε, κατά την υποχώρησή του, αιχμάλωτος στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας.Ο Κωνσταντίνος έγινε πλέον μονοκράτορας και προχώρησε σε μεγάλες αλλαγές που είχαν σκοπό την καλύτερη διοίκηση της αυτοκρατορίας.

• Αναδιοργάνωσε το διασπασμένο από την τετραρχία στρατό
• Διόρισε έπαρχους με πολλές εξουσίες στις περιφέρειες του κράτους
• Ξεκίνησε οργανωμένες διπλωματικές επαφές με τους γειτονικούς λαούς
• 'Εκοψε νέο χρυσό νόμισμα που κυκλοφόρησε σε όλη την αυτοκρατορία και τόνωσε την οικονομία
• Μετέφερε την  πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

Για τις τολμηρές του αποφάσεις, που είχαν ευεργετικά αποτελέσματα για την αυτοκρατορία, οι ιστορικοί ονόμασαν το Κωνσταντίνο Μέγα και οι Χριστιανοί Άγιο και ισαπόστολο, δηλαδή ισάξιο με απόστολο του Χριστού.